Отбасы – көпшілік адамдар үшін бейтаныс әлемнің қауіп-қатерінен жасырынатын сенімді орын. Алайда, өкінішке орай, өз үйіміз кейде көшеден гөрі қауіпті болуы мүмкін. Бейтаныс адамнан емес, өзі жақсы танитын жақынынан зардап шегетін азаматтар бар өкінішке орай.
Зорлық-зомбылыққа ұшыраған әйелдердің саны артып, осы мәселеге байланысты жеке адамдардың оқиғалары жиі жария болып жатқандықтан, біз отбасындағы зорлық-зомбылық өте кең таралған және қатыгез құбылыс екенін түсіне бастадық.
«Тұрмыстық зорлық-зомбылық» терминін жиі қолданғанымызға қарамастан, зерттеушілер әзірлеген және келіскен бірыңғай анықтама әлі жоқ. «Зорлық-зомбылық» деп не туралы айтып отырмыз?
Егер күйеуіңіз, ұлыңыз немесе басқа жақын адамыңыз сізді итерсе, ұстап алса, лақтырса, ұрса, тұншықтырса, тепсе, қарумен қорқытса немесе қолданса – бұл сізге физикалық зорлық-зомбылық қолданылатынын білдіреді. Егер ол сізді қорласа, бопсаласа, балаларыңызға немесе ата-анаңызға зорлық-зомбылық көрсетсе, өзіне қатысты зорлық-зомбылықпен қорқытса, қудаласа, сіздің өміріңізді, әлеуметтік шеңберіңізді, күнделікті өміріңізді бақыласа, бұл сізге психологиялық зорлық-зомбылық қолданылатынын білдіреді. Егер күйеуіңіз балаларды асыраудан бас тартса, табысын жасырса, сіздің пікіріңізді ескермей отбасылық ақшаны жұмсаса, жалақыңызды немесе зейнетақыңызды толығымен алып тастаса, онда сіз экономикалық зорлық-зомбылыққа ұшырайсыз. Егер сіздің жақын адамыңыз жыныстық сипаттағы әрекеттер арқылы ауыртып, денсаулығына зиян келтірсе, сізді күш, қоқан-лоқы немесе бопсалау арқылы жыныстық қатынасқа мәжбүрлесе, бұл сізге жыныстық зорлық-зомбылық қолданылатынын білдіреді.
Зорлық-зомбылық циклі үш кезеңнен тұрады: шиеленіс, зорлық-зомбылық оқиғасы, «бал айы». Мұндай цикл жиіліктің жоғарылауымен қайталанады. Олардың қарқындылығы өзгеруі мүмкін, тіпті сирек болуы мүмкін, бірақ зорлық-зомбылықтың өзі ешқашан тоқтамайды. Есіңізде болсын: егер сіздің серіктесіңіз кем дегенде бір рет осы сызықтан өтіп, агрессор рөлін сынап көрсе, ерте ме, кеш пе ол қайтадан қайталанады. Егер сіз өзіңізге қатысты зорлық-зомбылықты кем дегенде бір рет лайықты жаза ретінде қабылдаған болсаңыз, онда сіз жәбірленушінің рөліне өз еркіңізбен келдіңіз.
Отбасындағы зорлық-зомбылыққа ұшыраған жағдайда «Қордай аудандық тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандарына әлеуметтік көмек көрсету орталығына» 4-54-00 тәулік бойы және анонимді түрде +77073731858, +77780521620 сенім телефондарына хабарласа аласыз.
А.БЕРДАЛЫЕВА, Қордай аудандық тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандарына әлеуметтік көмек көрсету орталығының психологы
