Баланың денсаулығын сақтау – әр ата-ананың міндеті
Балалардағы жарақаттардың алуан түрлілігіне қарамастан, оларды тудыратын себептер өте көп. Ең алдымен, бұл – сыртқы ортаның жайсыздығы, ересектердің немқұрайлығы, күнделікті өмірде, көшеде, ойын кезінде, спортпен шұғылдану кезінде баланың ұқыпсыз, дұрыс емес әрекеті т.б. болуы мүмкін.
Балаларда жиі кездесетін жарақаттар:
— ыстық плитадан, ыдыс-аяқтан, тамақтан, қайнаған судан, будан, үтіктен, басқа да электр құралдарынан және ашық оттан күйік;
— төсектен, терезеден, үстелден және қадамдардан құлау;
— ұсақ заттардан (монеталардан, түймелерден, жаңғақтардан және т.б.) тұншығу;
— тұрмыстық химиялық заттармен улану (инсектицидтермен, жуғыш сұйықтықтармен, ағартқыштармен және т. б.);
— ақаулы электр аспаптарынан, жалаңаш сымдардан, инелерді, пышақтарды және басқа да металл заттарды қорғалмаған розеткалар мен қабырға сымдарына жапсырудан электр тогының соғуы.
Құлау-көгерудің, сүйектердің сынуының және бастың ауыр жарақаттарының жиі кездесетін себебі, егер балаларға қауіпті жерлерде болуға рұқсат етілмесе, оларды болдырмауға болады; сондықтан баспалдақтарға, терезелер мен балкондарға сенімді қоршаулар орнатыңыз. Ашық терезелерге жақын жерде балалар тұрмауын қадағалаңыз (москит торы құлаудан, ол -қорғаныс емес!), баланың терезе алды тақтайына немесе жиһаз заттарына көтерілуі мүмкін болмайтын жағдайларды жасаңыз, сондай — ақ терезелердегі құлыптарды балалардың ашуынан қорғау элементтерімен қамтамасыз етуге міндеттісіз!
Баланы жоғары қарай лақтырмаңыз, ол басын төбеге немесе люстраға тигізе алады немесе кездескен кедергіден құлап немесе соғылуы мүмкін.
Жуынатын бөлмеде, бассейнде, өзенде шомылу кезінде баланы ешқашан жалғыз қалдырмаңыз. Құдықтарды, су шелектерін сенімді жауып жүру қажет.
Бала кезде жиі кездесетін жарақат түрлері тұрмыстық жағдаймен сипатталады: құлау, жаралану, күю, улану, өткір, кесетін заттармен жарақаттану, тыныс жолдарына әртүрлі ұсақ заттардың түсуі.
Бір жасқа дейінгі балалар арасында арбадан, төсектен, диваннан, үстелден құлаудан болған жарақаттар немесе баланың үстіне жоғарыда тұрған теледидар, люстра, сөре құлап кетуінен зақым алады. Өздігінен жүретін жастағы балалар жоғарыдан – биіктік ағаштан, шатырдан, баспалдақтан немесе ашық тұрған су құбырларына, құдыққа, кәрізге құлаған жағдайлар кездеседі. Нәтижесінде мұндай құлаулардан тек жарақат алудан басқа, одан да күрделі зақымданулар — сүйектердің сынуы, мидың шайқалуы, тіндердің, ішкі мүшелердің жыртылуы т.б пайда болады, мүгедектікке алып келеді.
Ең жиі кездесетін жарақат түрлерінің бірі – күйік. Баланың күю себептері: пештің, үстел немесе еденнің шетіне қойған сұйықтардан болуы мүмкін. Баланы суға түсіргенде немесе шүмектен жуындыра бастағанда су температурасын тексермегенде болуы мүмкін. Бала су температурасы 40-60С аспайтын грелканы пайдаланғанда күйіп қалуы мүмкін екенін ересектер ескеруі керек.
Сонымен қатар, ересектердің жолда жүру ережесін сақтамауынан жол көлік оқиғаларында балалар жарақат алады. Әсіресе, мектеп жасындағы балалар арасында бұл жарақат түрі жиі кездеседі. 5 жасқа дейінгі балалар көше-көлік жарақатымен аз зақымданады.
Балалар жарақатының профилактикасы мақсатында отбасында ересектер балаға ерте жастан бастап мінез-құлқы мен даму ерекшелігін ескере отырып, жарақатттың алдын алу туралы түсіндіріп, әңгімелесіп отыруы керек.
Сәбилердің ерекшелігі қоршаған ортаны өзі танып білгісі келеді, көп қозғалады. Сонымен қатар, 1-3 жаста жүріс, жүгіру, жалау қимыл дағдылары қалыптасып жатады. Сол себепті балаларда болатын зақымдану мен жарақаттар, қарапайым қимыл дағдыларының жеткіліксіз дамуымен байланысты, қоршаған жағдайды бағдарлай алмауынан пайда болады.
Ата-аналар балаларға жарақаттан қауіпсіз орта жасай білуі тиіс. Үйде жиһаздардың орналастыру кезінде,тоқ көздерін бекіту кезінде сәбиді ескеру керек. Балалар серуендейтін алаңды таза ұстау, ол жерде сынық әйнектер, шеге, тақтай, жәшіктер болмауын қадағалап отыруы тиіс. Жаз айларында суға шомылу кезінде мұқият қарап, табиғатқа шыққанда улы өсімдік, жидек және саңырауқұлақтармен уланудан, ит тістеу, кене шағудан сақтану керек.
Балалар алаңдары мен қоғамдық көлік жүретін жерлер — қауіптілігі жоғары аймақ болып табылады. Алаң аумағында және көлікте болған кезде әрқашан баланың жанында болыңыз. Көлік күтіп тұрған кезде, баланы әрдайым қолынан ұстаңыз, шыдамсыз тобырдың алдыңғы қатарында болуға тырыспаңыз, себебі сізді дөңгелектердің астына итеріп жіберуі мүмкін. Көлікке кірген және шыққан кезде үш жасқа дейінгі балаларды қолыңызға алу керек. Күнделікті өмірде, көшеде, көлікте ата-аналардың балаға қарауы — өте маңызды. Балаларыңызға сақ болыңыз!
Жамбыл облысы денсаулық сақтау басқармасының баспасөз қызметі
