Қордай аудандық сайлау комиссиясының төрағасымен жедел сұхбат барысында негізгі сұрақтарға жауап алған едік.
— Қордай аудандық сайлау комиссиясының 2025 жылдың І жартыжылдығында атқарылған жұмыстары туралы қысқаша айтып өтсеңіз?
— 2025 жылдың бірінші тоқсанында бірқатар жұмыстар жүргізілді. Сортөбе ауылдық округі әкімінің өкілеттіктері аяқталғандықтан, Қордай аудандық аумақтық сайлау комиссиясының 2025 жылғы 22 қаңтардағы №1 қаулысына сәйкес Қордай ауданының Сортөбе ауылдық округі әкімінің сайлауы тағайындалды. Сайлауға 1 аудандық және 5 учаскелік сайлау комиссиялары жалпы 50 комиссия мүшелері тартылды.
Сайлаушылар тізіміне 11246 азамат енгізілді. Дауыс беруге — 7075 сайлаушы, оның ішінде есептен шығару куәліктері бойынша — 0, дауыс беруге арналған үй-жайлардан тыс – 24 сайлаушы қатысты. Сайлау қорытындыларымен Сортөбе ауылдық округінің әкімі болып Фушанло Рустам Юнусович сайланды.
Жақында Степной ауылдық округі әкімінің өкілеттігі мерзімінен бұрын аяқталғандықтан, Қордай аудандық аумақтық сайлау комиссиясының 2025 жылғы 5 наурыздағы №3 қаулысына сәйкес 2025 жылғы 13 сәуірге Қордай ауданының Степной ауылдық округі әкімінің сайлауы тағайындалды. Сайлауға 1 аудандық және 3 учаскелік сайлау комиссиялары жалпы 26 комиссия мүшелері тартылмақ. Аудандық сайлау комиссиясымен 5 кандидат тіркелді.
2025 жылы 20 ақпанда Қордай аудандық мәдениет үйінде Жамбыл облыстық аумақтық сайлау комиссиясының ұйымдастыруымен «Аудандық маңызы бар қала, ауыл, кент, ауылдық округ әкімінің сайлауын ұйымдастырудың теориялық және практикалық негіздері» тақырыбында аумақтық және 58 учаскелік сайлау комиссиялары мүшелерінің біліктілігін арттыруға арналған оқыту-семинар өтті. Оқыту-семинарында Қордай аудандық сайлау комиссиясының мүшелері бағдарламада көрсетілген тақырыптар бойынша дәріс оқып, оқылған тақырыпқа қатысты кейстік сұрақтармен практикалық жұмыс жасады.
— «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына онлайн-платформалар қаражаты бойынша үгіт-насихатқа қатысты өзгерістер енгізілді, кандидаттар месенджерлер арқылы үгіт-насихат жүргізу мүмкіндігін қалай пайдаланатынын айта аласыз ба?
— Уақыт талабы, жаңа ақпараттық технологияларды дамыту, әлеуметтік желілерді пайдаланушылар санының артуы «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына онлайн-платформалар арқылы сайлау алдындағы үгіт жүргізуге қатысты пункттердің өзгеруіне себеп болды. Мәселен, «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» Конституциялық заңда онлайн-платформалар арқылы сайлау алдындағы үгітті реттейтін тармақтар пайда болды. Онлайн-платформаларды пайдаланушылар шарттық негізде тіркелген кандидаттарға және партиялық тізімдерін ұсынған саяси партияларға үгіт материалдарын жариялау үшін ақпарат көлемін ұсынады. Шарттық негізде ұсынылған үгіт материалдарын орналастыру шарттары, төлем мөлшері туралы мәліметтерді тиісті бұқаралық ақпарат құралы, онлайн-платформаны пайдаланушы сайлау алдындағы үгіт жүргізу басталғанға дейін бес күннен кешіктірмей жариялауға және жариялауға тиіс. Шарттық негізде эфир уақытын, баспа алаңын және ақпарат көлемін ұсынатын онлайн-платформаны пайдаланушылар төлем мөлшері, үгіт материалдарын орналастыру шарттары туралы мәліметтер жарияланғанға дейін кандидаттардың, партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялардың үгіт материалдарын орналастыруды, таратуды жүзеге асыра алмайды.
— Мүгедектігі бар тұлғаларға қандай жағдай жасалған?
— Біріккен Ұлттар Ұйымының Мүгедектердің құқықтары туралы конвенциясы 2006 жылы 13 желтоқсанда Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясымен қабылданған. Мүгедектігі бар адамдардың құқықтары, сонымен қатар, жәрдемдесу, қорғау және осы құқықтарды қамтамасыз ету мақсаттарында Конвенцияға қатысушы-мемлекеттердің міндеттемелері анықталатын халықаралық шарт болып табылады. Және де біз осы БҰҰ-ының Мүгедектердің құқықтары туралы конвенциясын орындауға міндетті екенімізді атап өткім келеді.
Қазір ауданымызда 58 сайлау учаскелері бар. Мүгедектігі бар тұлғалар көру, есту, ақыл-ой қабілеті, тірек-қимыл аппараты бұзушылықтары бар, сонымен қатар, азаматтардың іс-қимылы шектеулі басқа да топтары үшін бөгде көмексіз жасырын дауыс беруге жағдай жасалған. Сайлау учаскесінің ішкі кеңістігін мүгедектігі бар адамның, оның ішінде, кресло-арбаны пайдаланушылардың еркін жүріп-тұруы ескеріліп ұйымдастырылған, қосымша жарықтандырумен, жасырын дауыс беруге арналған кең кабиналар дайындалған. Сонымен қатар, әрбір сайлау учаскесінің аумағында мүгедектігі бар адамдардың көліктері үшін арнайы тұрақ орындары, көмек шақыру батырмасы, пандустар, тактильді көрсеткіштер, трафареттер, дауыс беруге арналған бөлмелерде сайлау бюллетеніне енгізілген барлық кандидаттар туралы ақпараттар бар компьютер, сайлау бюллетенін толтыру үлгісі және басқа да ақпараттар, оның ішінде: көру қабілеттері бұзылған мүгедектігі бар адамдар үшін аудио форматта не Брайль қарпімен жазылады. Ақыл-ой қабілеті бұзылған мүгедектігі бар адамдар үшін қарапайым тілмен жазылған ақпарат болады. Сондай-ақ, Қордай ауданы бойынша сайлау науқаны кезінде инватакси және сурдоаудармашы ұйымдастырылады.
— Қордай аудандық аумақтық сайлау комиссиясының алдағы жылдарға жоспары?
— Биылғы ІІ-ІІІ тоқсандағы жоспар бойынша сәуір-тамыз айларында Степной, Сұлутөр, Үлкен Сұлутөр, Қаракемер, Бетқайнар ауылдық округ әкімдерінің өкілеттігі тоқтатылуына байланысты сайлау өткізу жоспарлануда.
Әкімдердің немесе мәслихат депутаттарының өкілеттігі мерзімінен бұрын тоқтатылған жағдайда сайлау «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының белгіленген мерзімдеріне сәйкес тағайындалатын болады.
