Құқықтық мемлекет құрудағы басты қағидалардың бірі – заң және сот алдында барша азаматтың теңдігі. Бұл қағида Қазақстан Республикасының Конституциясында бекітілген және демократиялық қоғамның ажырамас бөлігі болып табылады.
Алайда, кейбір жағдайларда адамдар әлеуметтік мәртебесіне, лауазымдық жағдайына, мүліктік деңгейіне, жынысына, ұлтына, дініне немесе сеніміне байланысты әртүрлі кедергілерге тап болуы мүмкін. Мұндай кемсітушілік азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын шектеуге алып келеді, бұл өз кезегінде қоғамдағы әділеттілік принципіне қайшы.
Заң алдындағы теңдік – мемлекеттің кепілдігі
Қазақстан Республикасының Конституциясының 14-бабында:
«Заң мен сот алдында жұрттың бәрі тең. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, сеніміне, тұрғылықты жеріне немесе кез келген өзге жағдаяттарға байланысты ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды.»
Осы норма – елдегі барлық азаматтардың құқықтарының теңдігін қамтамасыз ететін басты құқықтық негіз.
Кемсітушілікке жол жоқ
Заң алдында теңдік – тек қағаз жүзінде ғана емес, іс жүзінде сақталуы тиіс басты құндылық. Егер адам өзінің немесе өзгелердің құқықтары кемсітілгенін байқаса, бұл туралы заңды органдарға хабарлап, әділдік үшін күресу – әр азаматтың міндеті.
Сот жүйесі мен құқық қорғау органдары азаматтардың құқықтарының тең дәрежеде қорғалатынын және ешкім заңнан жоғары еместігін көрсетуі тиіс. Бұл – мемлекет пен қоғамның әділдікке деген сенімін арттырудың басты шарты.
Әділетті қоғам – ортақ жауапкершілік
Әрбір азамат заң алдындағы теңдік қағидатын сақтауға өз үлесін қоса алады. Бұл үшін:
✅ Кемсітушілікке жол бермеу, оны байқаса – үнсіз қалмау.
✅ Барлық азаматтардың құқығын құрметтеу және қорғау.
✅ Заңдарды сақтау және өз құқығыңды білу.
Әділетті қоғам – ортақ жауапкершіліктің нәтижесі. Барша азаматтың құқықтары тең қорғалған қоғам ғана нағыз демократиялық және құқықтық мемлекет бола алады.
Қордай ауданы прокуратусы.
