Дәрумен — адам ағзасындағы зат алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз мөлшерде өте қажетті биологиялық активті органикалық қоспалар.
Негізінде дәрумен бәрімізге қажет. Оның түрі де көп. Әрқайсысының атқаратын қызметі мен беретін пайдасы да әрқилы.
Дұрысы тамақ өнімдерінде кездесетін дәрумендерді қабылдаған жөн. Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымы ұсынғандай, күніне жеміс-жидек пен көкөністің кем дегенде 5 порциясын қабылдаған дұрыс: екі жеміс-жидек порциясы және үш көкөніс порциясы. Мұндай мөлшерде ағза қажетті дәрумендер мен минералды заттарды ала алады. Түрлі түсті жеміс-жидектер мен көкөністер болса, тіпті жақсы.
Дәруменнің де қабылдау тәртібі бар, ол барлық адамға бірдей пайдалы бола бермейді.
A дәрумені -Ретинол
А дәрумені көру қабілетін жақсарту үшін пайдалы болып табылады, және ретин қышқылына түрленген кезде, теріге және сүйектің қатаюына қажет. А дәрумені сары немесе қызыл түсті жемістер мен көкеністерде, әсіресе сәбізде кездеседі. Ол майда ериді, сондай-ақ балық майында және бауырда кездеседі.
В1 дәрумені – Тиамин
В1 дәрумені Тиаминді нан, жарма мен макарон өнімдері, жұмыртқа, асбұршақ, бадана және соя бұршағы тәрізді өнімдерден алуға болады.
B2 дәрумені — Рибофлавин
В2 дәруменінің қайнар көзі сүт, ірімшік, жапырақты көкөністер, бауыр, бүйрек, бұршақ өсімдіктері (асбұршақ пен бадана), саңырауқұлақтар және бадам болып табылады.
Рибофлавин жасуша зат алмасуын реттеуге көмектеседі және көбінесе көмірсу, амин қышқылы және майдың зат алмасу жүйелеріне қатысады.
В3 дәрумені – Никотин қышқылы немесе Никотинамид
В3 дәрумені (РР) жануар тегінен жасалатын өнімдерде, әсіресе, тауықтың, күркетауықтың, қойдың етінде, албыртта және тунецте жиі кездеседі, сондай-ақ жемістер мен көкөністерде аздап бар. Никотин қышқылы холестерин деңгейін азайта алатын қасиетке ие және гиперлипемия кезінде пайдаланылады
В6 дәрумені — Пиридоксин
Бұл дәрумен көптеген өнімдердің құрамында бар, сондықтан оның тағам мөлшеріндегі тапшылығы сирек кездеседі.
В12 дәрумені – Цианокобаламин
В12 дәруменінің қайнар көзі ет (әсіресе бауыр), сүт, жұмыртқа және балық болып табылады. Дәруменнің тапшылығы қатаң вегетариандарды қоспағанда, сирек кездеседі. В12 дәруменінің тапшылығы мегалобластты анемияның себептерінің бірі болып табылады.
С дәрумені – Аскорбин қышқылы
Сіздің бойыңызды шаршау мен қалжырау басып алған болса, ұйқыдан бас алмай, жұмысқа қабілетіңіз төмендесе, онда сізге С дәрумені өте қажет. Өйткені бұл белгілер осы дәруменнің тапшылығын білдіреді. С дәрумені сонымен қатар сыртқы сұлулығыңыз бен сымбатыңызға да жауап береді.
Д дәрумені – Кальциферол бұл дәруменнің жеткіліксіздігі қимыл-тірек жүйесінің, бұлшық еттің, тырнақтың және тістің саулығына кері әсер етеді. Сонымен қатар диабет пен гипертониялық аурулардың асқынуына себеп болады. Ал егер бұл дәрумен балаларға жетіспесе, онда терлегіш әрі әлсіз келеді. Оған қоса, тісі мен сүлдесі нашар дамиды. Тіпті, рахит ауруының белгілері пайда бола бастайды. Егер тырнағыңыз сынып, тісіңіз жиі қанап ауыратын болса, құрамы осы дәруменнің қайнар көзі болып табылатын тағамдарды тұтыныңыз.
Нұргүл Қуатбай, Қордай аудандық санитариялық – эпидемиологиялық бақылау басқармасының жетекші маманы
