Өткен жылы Қордай ауданында тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандарына әлеуметтік көмек көрсету орталығы ашылғаны мәлім. Бір жылға жуық жұмыс істеп жатқан орталықты пана тұтқандар кім? Оларға қандай көмек көрсетіледі? Осы сұрақтарға жауап алу үшін біз мекемеге арнайы барып, орталық қызметкерлері және ондағы әйелдермен тілдесіп көрдік.
Шынаркүл Саурбайқызы, орталық директоры:
«Зардап шеккендерге мұнда құқықтық, психологиялық және әлеуметтік көмек көрсетіледі. Орталық ашылғалы бері барлығы 70 азаматқа (оның ішінде 47-сі бала 23-і әйел) көмек берілді. 15 орындық мекемеде әйелдер мен балаларға барлық жағдай жасалған. Жеке жатын бөлмелер, 3 мезгіл ыстық тамақ, киім-кешек, дәрі-дәрмек, т.б. Бір қуантарлығы, соңғы уақытта демеушілер тарапынан да қолдау көрсетілуде. Мұнда келген әйелдер орталықта 6 айға дейін тұра алады. Осы уақыт аралығында біз оларға жұмыс тауып беріп, балаларын балабақшаға, мектепке орналастырамыз. Мәселен, қазіргі таңда 6 әйелдің жұмысы бар. Біз тұрмыстық зорлық-зомбылық көрген әйелдердің ешкімге тәуелді болмай, аяққа тұрып кетуіне жағдай жасаймыз. Келіншектердің арасында жолдасымен татуласып, отбасына қайтып баратындары да кездеседі . Мысалы, биыл 4 әйел, 12 бала отбасына оралды. Оларды жібермес бұрын психолог ерлі-зайыптылармен арнайы сұхбат жүргізеді. Бұл біз үшін үлкен жетістік. Әрине әр баланың әке-шешесінің қасында өскені дұрыс».
Гүлжан, 33 жаста. (Есімі өзгертілді)
«6 баланың анасымын. Күйеуім ішіп келіп, қол жұмсайтын. Мені ғана емес, балаларымды да ұратын. Аяғым ауыр кезде де қол көтеріп, ми жарақатымен ауруханаға түстім. Мұндай озбырлықтан әбден қажып, осы орталыққа келдім. Мұндағы қызметкерлерге, орталық басшысына рахмет. Балаларымды тегін балабақшаға, мектепке орналастырды. Мектеп формасы, барлық керек-жарақтарды алып берді. Өзім бос отырмайын деп аспаздың оқуын оқып жатырмын… Жақында жолдасым қайтыс болды».
Орталық басшысы бүгінгі таңда қайырымдылық қорларымен сөйлесіп, көп балалы жалғызбасты анаға үй алып берудің жолдарын қарастырып жатқандарын жеткізді.
Ақбота, 27 жаста. (Есімі өзгертілді)
«2 ұлым бар. Өзім жетім өстім. Шуда жолдасыммен, ата-енеммен 6 жыл бірге тұрдық. Күйеуім маған жиі қол көтеретін. 3-4 рет одан кетіп қалып, балаларым үшін қайта келетінмін. Соңғы рет ұрып-соққанына шыдамай, екі баламды алып Таразға келдім. Қалалық әкімдіктің есігін қағып, барар жерім жоқ екендігін айттым. Әкімдіктегілер Шынаркүл Саурбайқызын шақырып, ол кісі мені осында алып келді. Бұл жерді пана еткеніме 3 ай болды. Орталық басшысына, барлық қызметкерлеріне алғысым шексіз. Өмірде жақсы адамдардың әлі де бар екендігіне көз жеткіздім. Бізге мейіріммен, қамқорлықпен қарайды. Ұлдарымды мектепке орналастырды. Өзіме жұмыс тауып берді. Қазір кондитер болып жұмыс істеймін. Ендігі мақсатым – аяғыма нық тұру, балаларыма дұрыс тәрбие беру. Мен сияқты күйеуінен жапа шеккен қыз-келіншектерге айтарым мұндай қиянатқа шыдап жүре бермеңдер! Ешқашан берілме. «Үй тиранына» мойынсұнып жүре берсең, соңы өкінішпен аяқталатыны белгілі. Балалар анасыз қалмасын».
Аида Сабитова, психолог: «Жылдар бойы күйеуінің тепкісіне шыдап жүре беретін, арыз жазып артынан кешірім беретін әйелдер де кездеседі. Олар неліктен мұндай қадамға барады? Өйткені өзін емес, өзгелерді ойлап тұрады. Әке-шешемнен, елден ұят деп санайды. Тағы бір себебі – қорқыныш. Арыз жазып, сотқа дейін жеткізсем қайтып келген соң одан зорғысын көрсетеді деп сескенеді. Оған қоса балам әкесіз өспесін дейді. Алайда, бала кезден зорлық-зомбылықты көрген баланың психо-эмоционалдық күйі бұзылып, бойында агрессия, мазасыздық, толқу байқалып тұрады. Өзіне деген сенімі төмендеп, толыққанды өмір сүре алмайды. Әсіресе, тұрмыстық озбырлықтың ортасында өскен қыз бала кейін тұрмысқа шыққанда жолдасының қатыгездігін, қол жұмсауын қалыпты деп қабылдайтын болады. Яғни, оның сана сезімі зорлық-зомбылыққа қарсы тұра алмайды».
Өмірдің қиын жағдайына тап болған әйелдермен жұмыс істейтін аудандық полиция бөлімі ӘЗЗҚТ инспекторларының мәліметінше, ағымдағы жылдың 9 айында аудан аумағында отбасылық тұрғыда 1 қылмыс орын алған. (өткен жылмен салыстырғанда 2 дерекке төмендеген) Сондай-ақ, аудан бойынша жыл басынан бері отбасылық тұрғыда 148 қорғау нұсқамасы шығарылып, 80 тұлға әкімшілік жауапкершілікке тартылған.
Сонымен, біз тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесін жан-жақты қамтуға тырыстық. Біз сұхбаттасқан мамандар отбасылық қатыгездікті тек сол отбасы мүшелерінің жеке ісі ретінде қарамай, оған қоғамның назарын белсенді аудару қажет деген пікірде. Аудандық полиция бөлімшесінің қызметкерлері де отбасылық қылмыстар мен құқық-бұзушылықтардың алдын алу мен ескерту жұмыстары әрдайым аудандық полиция бөлімшесінің бақылауында екендігін баса айтты.
Сәуле СҰЛТАНБЕК
